Lachen en crisis
Inmiddels zien we in korte tijd: Coronacrisis, financiële crises, stikstofcrisis, energiecrisis, oorlog in Oost-Europa, watercrisis en aardbevingsschade, waarbij sprake is van dreiging voor "systeemrelevante bedrijven en beroepen voor de economie". Maar wat systemisch belangrijk is voor onze psyche, daar horen we veel minder vaak over. En daar hebben we 24/7 mee te maken. Het belangrijkste is, dat we moed of optimisme niet verliezen in tijden van crisis. En dat zou gemakkelijk kunnen, gezien de zorgen over gezondheid, klimaat- en economische vooruitzichten. Gelukkig hebben mensen een geweldig tegengif voor crisis: dat is onze lach.
Het oerprincipe van natuur is een constante verandering tussen twee polen: eb - vloed, zonsopgang - zonsondergang, zo is het ook met onze stemming. Elke depressieve stemming bevat vreugde en humor, die dat compenseren. Vooral in tijden van crisis, die worden gekenmerkt door angst, onzekerheid, onbegrijpelijkheid of woede, hebben we lachen nodig als emotioneel evenwicht. Humor, troost, leidt af en – samen met anderen – solidariseert. Maar het belangrijkste van alles: lachen = bevrijd loslaten.
Verdriet onderdrukken en beheersen kost kracht en brengt leed. Het loslaten van die controle bevrijdt. Het maken van grappen over een situatie die absoluut niet grappig is, creëert een bijzonder goede afstand tot precies deze situatie - zelfs als het nog steeds zo verschrikkelijk is.
Zeker in tijden van crisis is humor een belangrijk hulpmiddel om de moed niet te verliezen; professor Radbruch van de Kliniek voor Palliatieve Geneeskunde (UMC Bonn): "Humor biedt een vorm van coping (=wijze, waarop je met problemen en stress omgaat -HvL). Het is een uiting van jezelf niet laten verslaan.”
Humor is individueel, en dat moet ieder zelf ontdekken. Jezelf liefdevol behandelen is belangrijker dan constant hartelijk lachen. Cynisme of kwetsende grappen ten koste van anderen zijn daarbij minder gezondheidsbevorderend.
Radbruch had ooit een ernstig zieke patiënt die 'Play me the song of death' als ringtone had opgezet. “Elke keer dat de mobiele telefoon ging, was iedereen in de kamer in het begin geschokt, maar de patiënt was erg geamuseerd door de reactie. Ik was erg onder de indruk van dit zwarte gevoel voor humor."
Viktor Frankl (neuroloog, psychiater en grondlegger van de logotherapie) overleefde drie concentratiekampen, maar verloor er zijn hele familie. Jaren later meldde hij dat de gevangenen vaak grappen maakten over nazi's. Dit is niet om het vreselijke lijden weg te wuiven. Het verbeterde ook de objectieve situatie niet en toch was humor een ongelooflijk effectief wapen in de strijd voor geestelijk zelfbehoud op deze donkere plekken.
Lachen heeft niet alleen een gunstig effect op de psyche. Het heeft ook positieve invloeden op zeer verschillende lichaamsfuncties. Meer zuurstof wordt naar onze cellen vervoerd, spieren doorbloeden beter en gevoel van pijn wordt aanzienlijk verminderd. De T-lymfocyten en natural killer-cellen nemen in aantal toe, deze beide celtypen zijn nodig om virussen en andere ziekteverwekkers af te weren, zo bleek uit onderzoek in Ohio van William Fry.
George Bernhard Shaw, af en toe heerlijk satiricus: "Het leven houdt niet op grappig te zijn als mensen sterven, net zoals het niet ophoudt serieus te zijn als mensen lachen."
Zelfs nu, vandaag, kun je lachen. Dit maakt de situatie niet alleen draaglijker, maar ondersteunt ook je eigen psyche en het eigen immuunsysteem van het lichaam.
Daar varen je familie, je organisatie, je omgeving dan ook wel bij.
Dr Hildegard van Lingen
Comments