Basta!

Eva’s Latex

Soms wordt iets als crisis gedefinieerd, terwijl het ‘gewoon’ onderdeel van een proces is. Ik heb me weer laten inspireren vanuit een sector, die ongeveer permanent met ‘crisis‘ omgaat.

Crisis is een term die een ongelijksoortige betekenis heeft, afhankelijk van het (historische) verband waarin het wordt gebruikt. Ansgar Nünning schrijft: "wat als door crisis geteisterd wordt beschouwd... hangt af van de respectieve referentiecriteria, en deze zijn onderhevig aan historische veranderingen en zijn cultureel verschillend."

Als men deze definitie toepast op de latex sculpturen en objecten gemaakt van glasvezel en kunsthars uit het oeuvre van bijvoorbeeld kunstenares Eva Hesse (1936 – 1970), rijst de vraag of het verval van het toegepaste materiaal tegelijkertijd ook een crisis voor het kunstwerk moet betekenen. Of kan misschien – op een afstand van ruim een halve eeuw – het feit dat sommige kunstwerken aan vergankelijkheid zijn overgelaten en niet meer in hun oorspronkelijke staat kunnen worden ervaren, anders worden gezien? Hesse zag crisis eigenlijk als een proces. De materiaalmoeheid, de crisis waarin haar sculpturen kwamen: dat verval van het materiaal is niet synoniem met de teloorgang van het kunstwerk. De tentoonstellingsonwaardige toestand van Hesse’s bestaat helemaal niet, omdat de materiële crisis deel uitmaakt van het proceskarakter van het kunstwerk. Een tegenstelling tot dit hypothetische concept van het werk zou de replica zijn, die het verouderde kunstobject vervangt, waardoor de afgelopen tijd wordt opgeschort en dus een tegengestelde positie (aan dat van de schepper) wordt weergegeven. Hooguit wordt de paniek van de conservator (een pracht begrip bij Hesse’s werk) tijdelijk gesust. Aan de ene kant maakt het veranderlijke al deel uit van het productieproces, dat speelt met het onvoorziene, aan de andere kant veroorzaakt de crisis van het materiaal een onomkeerbaar verlies van de oorspronkelijke staat. In de museumpraktijk heeft dit er tot nu toe vooral toe geleid dat sommige werken niet meer in een tentoonstellingscontext werden getoond. In gesprek met Cindy Nemser (Art Talk, conversations with 15 Women Artists) stelde Hesse: “Ik weet niet precies welke positie ik moet innemen over permanentie (van het kunstwerk, HvL). Een deel van mij vindt het overbodig, en als ik latex nodig heb voor mijn werk, lijkt het me belangrijker. Het leven is vluchtig; kunst is vergankelijk. Dus het maakt niet uit." Eigenschappen van het materiaal worden als het ware een integraal onderdeel van het werk van de kunstenares. Die weet hoe en waarom ze daar zo mee omgaat. Wat een heerlijke manier van denken en doen. En mijn beeld van latex is ook bijgesteld. Crisis hoort erbij. Basta!