Basta!

Toekomst

Nieuwe crises beïnvloeden ons steeds weer en het is niet overduidelijk waar we privé en/of zakelijk en/of gemeenschappelijk echt bang voor zijn. Zware kost, waar ik me toch aan waag. U kunt het vast wel hebben.

We leven in een periode met crises, die zich lijken op te stapelen en die elkaar soms ook vervangen. Is de uitzondering de regel geworden, hoe zit dat? De huidige tijd onderscheidt zich doordat velen -en niet in de laatste plaats jongere generaties- de indruk hebben dat ze in een permanente crisis leven. Klinkt ook best begrijpelijk.

In het verleden zijn lange -vergeten- periodes geweest van crisis in onze windstreken, de 30-80-100-jarige oorlogen, die mensen bloot stelden aan aanhoudende crisis.

Een crisis lijkt ook altijd te overheersen, los van de lengte. Het heden kan (vanuit onze regio) worden gedefinieerd aan de hand van de Oekraïne-oorlog en haar gevolgen. Verder is er ook een fundamenteel misverstand dat als een crisis eenmaal overwonnen is, dat er dan geen crises meer zijn. Forget it.

Wat beïnvloedt hoe we crises waarnemen? Perceptie? Meer in het algemeen gaat het erom hoe we gevolgen inschatten. Wat zijn ze en hoe waarschijnlijk zijn ze? De meningen verschillen hier, zoals we bij Corona best goed hebben gezien: van niet bedreigend, zelf ontkennend, tot volledig terugtrekken uit het sociale leven.

Een andere crisis: in besturen van organisaties is bijvoorbeeld trammelant (of regelrechte paniek) vanwege plotsklaps ‘verkeerde‘, ‘domme’ energiecontracten.

Mensen zijn vooral bang voor gevoelens die gebeurtenissen oproepen. Angst voor gastekorten? Waar zijn we echt bang voor? Gaat het bijvoorbeeld om hulpeloosheid of simpelweg de angst om te bevriezen?

Wereldwijde crises beïnvloeden ons, vooral als we er meerdere achter elkaar meemaken en ze voeden frustratie. Als de daarbij horende agressie niet in actie kan worden omgezet (=einde frustratie) dan wordt deze onderdrukt en bij herhaling put het uit en kan er voor zorgen dat we depressief worden. Dat kan verlammend werken.

Crises, vooral wereldwijd, hebben nog een heel ander effect: ze produceren aandacht en ….energie. Artsen, politieagenten, brandweerlieden, zorgpersoneel, zelfs therapeuten zijn hier voorbeelden van. Als crises ons uit onze comfortzone katapulteren of dreigen ons te katapulteren en daardoor ons vecht/ vluchtmechanisme oproepen (d.w.z. fysieke en mentale energieën laten vrijkomen) resteert: energie.

Momenteel zijn de twee verschillende effecten in een soort evenwicht. Sommigen voelen zich gefrustreerd en achtergelaten, maar anderen worden geactiveerd door de huidige situatie. Het lijkt erop dat crises een enorm activeringssysteem zijn voor samenlevingen, voor grote groepen: ze houden ze in leven.

Het leven is moeilijk voor te stellen zonder je zorgen te maken voor anderen, voor je organisatie of voor jezelf. Want “ das Menschliche ist dadurch definiert, dass es Sorge beinhaltet ”, schreef filosoof-antropoloog Martin Heidegger. Volledig onvoorzichtige mensen zouden ook volledig roekeloos zijn – dat is een gang van zaken die niet wenselijk is en die we, bijvoorbeeld met bepaalde politieke leiders, zelfs moeten vrezen.

Zorgen horen er dus bij en je moet ze altijd eerst nemen – zolang ze maar niet te kleinzielig zeurderig worden. Je hoeft je bijvoorbeeld geen zorgen te maken over elke kleine blunder waarover je zou kunnen struikelen. Kijken naar anderen, bijvoorbeeld mensen in Oekraïne of in Syrië of de Sahel, kan soms een nuttig middel zijn om afstand te nemen. Velen van ons maken zich momenteel zorgen over stijgende prijzen, de gascrisis, angst voor oorlog. Dit zijn nogal stille zeurende angsten.

Over een gebeurtenis die nog niet heeft plaatsgevonden, oefen je controle uit door middel van planning. Ik kan mezelf bijvoorbeeld de volgende vragen stellen: Wat moet ik doen als de kosten verder blijven stijgen? Welke bronnen en mogelijkheden heb ik, welke kan ik herverdelen en hoe? Wat moet ik doen, als de Oekraïne-oorlog blijft escaleren of een virus in variant XXL toeslaat ? Als ik dit alles niet alleen voor mezelf plan, maar samen met anderen, ontstaat er een gemeenschap. En als deze gemeenschap zichzelf ervaart als solidair handelen, wordt angst gebonden en verminderd. De groep moet niet te groot zijn en beheersbaar blijven, want het zijn vrienden- organisatie- of familiekringen.

Als de groep een massa wordt, wordt hun vermogen om te binden en angst te verminderen weer verminderd. Dit is ook een van de redenen, waarom de politiek die met massa's omgaat, zo moeilijk is om angsten te verminderen.

Onze media zijn te veel gericht op zorgen en problemen en niet op wat we willen creëren. Hier functioneren samenlevingen en organisaties op dezelfde manier als relaties: als het alleen om zorgen gaat, dan ben je alleen maar gefocust op het negatieve en kom je niet verder. Daarom zijn dan ook toekomstvisies nodig, in samenlevingen, in organisaties; anders storten ze in.

Zo, dat moest ik even kwijt.

Dr Hildegard van Lingen